LZD

Monitoring stanu wód w lasach LZD Siemianice

W 1997 roku Instytut Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji (IMKŚiG) podjął współpracę z Leśnego Zakładu Doświadczalnego (LZD) Siemianice w zakresie badań nad gospodarką wodną obszarów leśnych. Wówczas to na zlecenie LZD wykonana została inwentaryzacja zasobów wodnych i ocena gospodarki wodnej i retencji na obszarach leśnych tegoż Zakładu. Praca obejmowała między innymi inwentaryzację urządzeń melioracyjnych oraz ocenę ich stanu. Objętych nią było wówczas ponad 100 km rowów melioracyjnych, ponad 250 przepustów i kilkadziesiąt innych urządzeń wodno-melioracyjnych takich jak zastawki, syfony czy mnichy. Wyniki tych prac oraz zalecenia odnośnie eksploatacji urządzeń melioracyjnych i gospodarki wodnej zostały przedstawione w opracowaniu „Inwentaryzacja Zasobów wodnych i gospodarka tymi zasobami oraz retencja wodna w lasach Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice” i były też referowane Międzynarodowej Konferencji „Las i woda” w maju 1998 roku. Rozpoczęta w 1997 roku z LZD Siemianice współpraca pozwoliła w dalszych latach na realizację kilku projektów badawczych. W latach 1999-2001 IMKŚiG realizował projekt badawczy finansowany przez Komitet Badań Naukowych nt.: „Gospodarka wodna i możliwości jej kształtowania w mikrozlewniach leśnych”. Na wybranych ciekach zostały wówczas zainstalowane między innymi 3 koryta hydrometryczne Parschalla i 4 przelewy trójkątne Thompsona, na których podjęto ciągłą, limnigraficzną rejestrację stanów wody. Ponadto na obszarach kilku zlewni założono łącznie 151 studzienek do pomiarów stanów wód gruntowych. Przeprowadzono też niezbędne prace gleboznawcze, geodezyjne i badania laboratoryjne oraz przeprowadzono pomiary dendrologiczne. Kolejny grant badawczy nt.: „Wpływ zdolności retencyjnych siedlisk leśnych na kształtowanie się zasobów wodnych w małych zlewniach leśnych na obszarze Wielkopolski” zrealizowany został w latach 2005-2008. Systematyczne badania prowadzone są nieprzerwanie od 1999 roku na terenie LZD Siemianice w leśnictwach Marianka Siemiańska, Laski i Wielisławice. Obejmują one między innymi:

•  pomiary stanów wód gruntowych w kilkudziesięciu studzienkach zlokalizowanych w różnych typach siedliskowych lasu w wyżej wymienionych leśnictwach 
•  pomiary stanów wód w trzech oczkach wodnych na terenie leśnictwa Laski i Wielisławice 
• pomiary stanów wód w ciekach i rowach na terenie leśnictwa Marianka Siemiańska i Laski 
• pomiary uwilgotnienia wierzchnich warstw gleb na terenie leśnictwa Marianka Siemiańska.

Wyniki badań nad gospodarką wodną lasów prowadzone w LZD Siemianice były podstawą dwóch zakończonych przewodów habilitacyjnych (dr hab. inż. Mariusz Korytowski: „Funkcjonowanie śródleśnych oczek wodnych w zróżnicowanych warunkach meteorologicznych i siedliskowych” 2014, dr hab. inż. Rafał Stasik: „Gospodarka wodna małych zlewni leśnych o zróżnicowanych warunkach siedliskowych” 2014), jednego przewodu doktorskiego (dr hab. inż. Mariusz Korytowski „Gospodarka wodna w zlewniach śródleśnych oczek wodnych” 2003) oraz kilkudziesięciu prac magisterskich. Poza wymienionymi dysertacjami wyniki badań zostały opublikowane w kilkudziesięciu pracach naukowych, w tym także w wydawnictwach posiadających Impact Factor, a dwie kolejne prace zostały przyjęte do druku w maju 2016 r. Zakres zainteresowań badawczych pracowników IMKŚiG obejmuje m.in. zagadnienia stanów wód gruntowych w zróżnicowanych warunkach siedliskowych i meteorologicznych, stanów wód i przepływów w ciekach leśnych oraz odpływów ze zlewni leśnych, bilansów wodnych śródleśnych oczek wodnych i ich zlewni, bilansów wodnych małych zlewni leśnych zdolności retencyjnych gleb leśnych w zróżnicowanych warunkach siedliskowych.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                dr hab. inż. Rafał Stasik

                                                                     Instytut Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji

Wydział Inżynierii Środowiska i Gospodarki Przestrzennej

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Poniżej możana zaznajomić sie z tresciami niektórych artykułów opublikowanych na podstawie badań prowadzonych min. w LZD Siemianice: 

• STANY I ZAPASY WODY W SIEDLISKU LASU MIESZANEGO WILGOTNEGO W LATACH HYDROLOGICZNYCH 2000/2001 ORAZ 2009/2010
• Stany wód i ich amplitudy w ciekach w małych zlewniach leśnych w roku wilgotnym na przykładzie zlewni Rowu Rakowskiego
• Kształtowanie się zasobów wodnych w małych zlewniach leśnych na obszarze Wielkopolski
• ZMIANY STANÓW I ZAPASÓW WODY WYBRANYCH SIEDLISK LEŚNYCH WYSTĘPUJĄCYCH W ZLEWNI RZEKI NIESÓB

Doświadczalnictwo leśne

Prace badawcze poszczególnych katedr:

1. Katedra Hodowli Lasu
2. Katedra Urządzania Lasu
3. Katedra Użytkowania Lasu
4. Katedra Inżynierii Leśnej
5. Katedra Ekonomiki Leśnictwa
6. Katedra Melioracji Rolnych i Leśnych oraz Kształtowania Środowiska
7. Katedra Ekonomiki i Organizacji Drzewnictwa
8. Katedra Mechaniki i Techniki Cieplnej
9. Katedra Mechanicznej Technologii Drewna
10. Katedra Nasiennictwa i Szkółkarstwa Ogrodniczego
11. Katedra Terenów Zieleni
12. Katedra Roślin Ozdobnych
13. Katedra Fitopatologii Leśnej
14. Katedra Entomologii Leśnej
15. Katedra Dendrometrii Leśnej

Rozwój doświadczalnictwa leśnego rozpoczął się na tym terenie w 1923 roku, kiedy profesor Heliodor Święcicki, pierwszy rektor Uniwersytetu Poznańskiego wykupił z rąk niemieckich część obecnego Leśnictwa Laski i powołano do życia Fundację "Nauka i Praca", do której włączono także Leśnictwo Smardze. Po II wojnie światowej lasy Fundacji zostały upaństwowione. Część z nich włączono do Nadleśnictwa Rychtal. Połowa tych lasów weszła w skład utworzonego w czerwcu 1951 r. Leśnego Zakładu Doświadczalnego Siemianice. Później działały tu terenowe stacje doświadczalne kilku wydziałów WSR w Poznaniu, Katedry Hodowli Lasu, Urządzania Lasu, Entomologii Leśnej, Botaniki, Katedry Tworzyw Drzewnych z Wydziału Technologii Drewna, Katedry Zoologii z Wydziału Zootechnicznego. Wspomniane Wydziały prowadziły wiele badań naukowych. Pod koniec lat siedemdziesiątych zbudowano obok tartaku w Mroczeniu Zakład Modyfikacji Drewna.
Szczególnie rozległe i intensywne badania prowadzi nadal Katedra Hodowli Lasu. Stacja Doświadczalna "Morawina" we wsi Biadaszki pod Kępnem została założona wraz z powołaniem LZD w Siemianicach, a pierwszą powierzchnię doświadczalną założył w 1952 r. prof. Stanisław Szymański. Budynek stacji powstał na początku lat sześćdziesiątych i usytuowany jest na terenie Leśnictwa Wielisławice. Obecnie Stacja Doświadczalna "Morawina" podlega Zakładowi Techniki Hodowli Lasu Katedry Hodowli Lasu UP w Poznaniu. Główną problematyką badawczą Stacji Doświadczalnej jest racjonalizacja odnowienia i pielęgnowania lasu. Prowadzone badania dotyczą następujących problemów:
- gniazdowej metody uprawy dębu,
- wzrostu ważniejszych gatunków drzew leśnych w młodości,
- wpływu różnej więźby początkowej upraw sosnowych, świerkowych i dębowych na wzrost, morfologię drzew oraz przebieg procesów rozwojowych drzewostanu w młodocianym okresie życia,
- ekologicznej adaptacji świerka pospolitego.

Obok wspomnianej katedry intensywne badania na terenie LZD prowadzi także Katedra Urządzania Lasu, która posiada placówkę badawczą zlokalizowaną na terenie Dworu Myśliwskiego w Ustroniu. Jej profil badawczy obejmuje zagadnienia:
- produktywności i produkcyjności lasu,
- wielkości poszczególnych elementów taksacyjnych przy odnowieniu jodły, dębu i świerka w warunkach rębni zupełnej, częściowej i gniazdowej,
- przebudowy drzewostanów na żyznych siedliskach,
- stanu koron sosny zwyczajnej jako wskaźnika oceny stopnia zniekształceń i zmian ekosystemów leśnych.

Ogólna powierzchnia drzewostanów doświadczalnych w LZD Siemianice wynosi w chwili obecnej 2.204,04 ha, w tym powierzchnie do przebudowy 1.845,09 ha. Prace badawcze poszczególnych katedr koncentrują się na następujących zagadnieniach:

1. Katedra Hodowli Lasu:
- kompleksowe badania ekologiczne najważniejszych drzew leśnych,
- gniazdowa uprawa dębu,
- wpływ więźby i sposobów zakładania upraw na ich wzrost w przyszłości,
- przerębowy sposób zagospodarowania wielogatunkowych drzewostanów,
- ekotypowe zróżnicowanie górskich populacji świerka pospolitego,
- badania prowieniencyjne nad modrzewiem, świerkiem, sosną, dębem i bukiem,
- prowadzenie plantacji nasiennych modrzewia.
2. Katedra Urządzania Lasu:
- kształtowanie się produktywności i produkcyjności lasu na podstawie prognozowania zmian elementów warunkujących produkcję leśną,
- kształtowanie wielkości poszczególnych elementów taksacyjnych przy odnowieniach jodły, dębu i świerka w warunkach rębni zupełnej, częściowej i gniazdowej,
- przebudowa drzewostanów na żyznych siedliskach,
- stan koron sosny zwyczajnej jako wskaźnik oceny stopnia zniekształceń i zmian ekosystemów leśnych.
3. Katedra Użytkowania Lasu:
- wpływ oceny efektów podkrzesywania drzew.
4. Katedra Inżynierii Leśnej:
- ocena nośności i stanu nawierzchni odcinków doświadczalnych dróg leśnych.
5. Katedra Ekonomiki Leśnictwa:
- analiza i ocena sytuacji ekonomicznej leśnych jednostek gospodarczych.
6. Katedra Melioracji Rolnych i Leśnych oraz Kształtowania Środowiska:
- inwentaryzacja zasobów wodnych i gospodarka tymi zasobami,
- retencja wodna.
7. Katedra Ekonomiki i Organizacji Drzewnictwa:
- wartościowanie pracy w tartakach,
- analiza struktury kosztów w tartakach.
8. Katedra Mechaniki i Techniki Cieplnej:
- poprawa efektywności suszenia tarcicy przy uwzględnieniu energochłoności procesu oraz aspektów ekologicznych i jakościowych suszenia.
9. Katedra Mechanicznej Technologii Drewna:
- operatywne badania efektywności produkcji materiałów tartych.
10. Katedra Nasiennictwa i Szkółkarstwa Ogrodniczego
11. Katedra Terenów Zieleni
12. Katedra Roślin Ozdobnych
- opracowanie monografii Arboretum Leśnego w Laskach,
- wzrost i kwitnienie różaneczników w Arboretum Leśnym w Laskach,
- rozmnażanie nowych odmian różaneczników i kilku gatunków roślin wrzosowatych.
13. Katedra Fitopatologii Leśnej:
- monitoring występowania opieńkowej zgnilizny korzeni oraz huby korzeniowej.
14. Katedra Entomologii Leśnej:
- zróżnicowanie wybranych grup entomofauny epigenicznej w zależności od składu gatunkowego.
15. Katedra Dendrometrii Leśnej:
- stan zdrowotny i produkcyjność drzewostanów sosnowych.